Tâm bình thường là tâm lặng lẽ sáng suốt, thấy biết rõ ràng, như mặt nước phẳng lặng không gợn sóng. Người sống với tâm bình thường là người đã biết đủ, không còn tham cầu, mong ngóng để thành tựu thêm một cái gì nữa. Cuộc sống của họ đã quá đầy đủ và họ mãn nguyện với cái mình đang có. Họ không còn những đấu tranh, dằn vặt trong nội tâm. Họ đã có thể sống bình an, hòa bình với tâm thức, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào. Đói khát, nóng lạnh, khổ đau, hạnh phúc, v.v.. chỉ là những khái niệm do con người đặt tên.
Câu nói Tâm bình thường là đạo phát sinh từ câu chuyện giữa ngài Triệu Châu và ngài Nam Tuyền:
– Triệu Châu đến hỏi Ngài Nam Tuyền: Thế nào là đạo?
– Nam Tuyền đáp: Tâm bình thường là đạo.
– Triệu Châu hỏi: Lại có thể nhằm tiến đến chăng?
– Nam Tuyền đáp: Nghĩ nhằm tiến đến là trái.
– Triệu Châu hỏi: Khi chẳng nghĩ làm sao biết là đạo?
– Nam Tuyền đáp: Đạo chẳng thuộc biết và chẳng biết, biết là vọng giác, không biết là vô ký, nếu thật đạt đạo thì chẳng nghi, ví như hư không thênh thang rỗng rang đâu thể gắng nói phải quấy.
Ngay đó sư ngộ.
Mọi người tu, ai cũng nghĩ mình phải thấy (ngộ) được đạo, và nghĩ rằng đạo là cái gì cao siêu ở ngoài mình. Triệu Châu cũng có tâm niệm như chúng ta, khi được Ngài Nam Tuyền trả lời “tâm bình thường là đạo”, sư chưa đủ sức tin. Vậy, tâm bình thường là tâm nào? Tâm nhớ chuyện năm xưa nghĩ chuyện năm tới có phải là tâm bình thường không? Vừa dấy niệm là động, mà động thì bất bình thường. Tâm bình thường là tâm lặng lẽ sáng suốt, thấy biết rõ ràng, như mặt nước phẳng lặng không gợn sóng. Ngài Nam Tuyền chỉ thẳng: “tâm bình thường là đạo”, qua lời chỉ thẳng mà Triệu Châu chưa nhận ra nên hỏi “Lại có thể nhằm tiến đến chăng?”. Sư nghĩ tiến để đạt đạo, song, nghĩ tiến đến là bất bình thường, mà bất bình thường thì không phải đạo. Vì vậy, Ngài Nam Tuyền nói: “Nghĩ nhằm tiến đến là trái”. Vừa nghĩ tiến đến là động, mà động là bất bình thường nên trái đạo. Nhưng Triệu Châu cũng chưa nhận, bèn hỏi thêm: “Khi chẳng nghĩ làm sao biết là đạo?” Sư cho đạo là cái gì phải do suy nghĩ mà biết, nay không cho suy nghĩ thì làm sao biết đó là đạo? Ngài Nam Tuyền bảo: “Đạo chẳng thuộc biết và chẳng biết, biết là vọng giác, không biết là vô ký, nếu thật đạt đạo thì chẳng nghi, ví như hư không thênh thang, rỗng rang đâu thể gắng nói phải quấy”. Nghĩa là tâm lặng lẽ sáng suốt đó là đạo, vừa dấy niệm muốn biết nó là vọng giác, còn ngu ngơ không biết gì là vô ký, cả hai đều sai. Nếu thực đạt đạo, tức là nhận ra cái lặng lẽ chân thật thì không còn nghi ngờ gì cả, lúc đó tâm rỗng rang thênh thang, không thể nói là phải hay quấy. Vừa nói phải quấy là có niệm hai bên thì trái đạo. Ngay đó Triệu Châu ngộ được “Tâm bình thường là đạo”
Mời quý vị nghe bài pháp thoại Tâm bình thường là đạo được thầy Thích Phước Tiến thuyết giảng tại Phương Tịnh Niệm Phật Đường (Úc Châu), ngày 02/04/2017 (06/03/Đinh Dậu)